Их зохиолч Д.Нацагдоржийн "Гүндэг чавганц, гүрмийн хэнгэрэг" шүлгийн тухай...

Их зохиолч Дашдоржийн Нацагдорж “Гүндэг чавганц, гүрмийн хэнгэрэг” хэмээх 16 мөрт ёгт шүлгээ 1935 онд бичжээ. Зохиолч энэхүү шүлгээрээ дамжуулан өвчин зовлонд шаналсан ардын зовлонгоор жаргал хийгч лам нарын шунахай сэтгэл, бодит дүрийг урнаар яруу дүрслэн шүлэглэсэн байна. Ийн шүлэглэн шүүлжлэхдээ шүлгийн эхний дөрвөн мөрт  Гүндэг эмгэний өвчний байдал хийгэээд, түүний өвчиндөө зовиурлах дүрийг  нүдэнд харагдтал дүрсэлсэн хийгээд  “Гүрмийн хэнгэрэг дүн дан дугарна, Гэлэн лам эдгэнэ эдгэнэ гэнэ” хэмээх 2 мөрт ламын үйл хөдлөл, дүр зургийг тодоор дүрсэлжээ.
Дараачийн “Хоёр хоног гүрэмдэв
                       Гурван лам цадав
                       Гүндэг чавганц үхэв
                       Гэдэсний нян баярлав”
 хэмээх 4 мөрт нэг талаар Гүндэг чавганц үхсэнд гэдсэнд үлдсэн нян баярлаж байгаа мэт боловчиг  лам нарын хүний зовлонд цадан, баярлаж буйг “Хоёр хоног гүрэмдэв, Гурван лам цадав” хэмээх мөрөөр дамжуулан  харуулсан бололтой.
“Идэж уух нь элбэгсэн
Нян хорхой нь тархсан сан
Цав манжаар дамжин
Цааш бас халдварлав
Гурван гэлэн гүрэмдсээр
Өөртөө барьцтай
Хэвлийдээ нянтай
Хийддээ буцжээ” 
хэмээх сүүлийн найман мөрт лам нарын цадашгүй хүсэл, шунал сэтгэл, үйл хөдлөл, үг сургаалийнх нь  зөрүүг харуулсан бөгөөд өвчин гэдэг тарган, цатгалан хэнийг ч ялгалгүй ирдэг хэмээх утгыг агуулжээ. “Цав манжаар дамжин, цааш бас халдварлав” хэмээсэн удаах 2 мөрөөс үзэхэд  Гүндэг чавганцын өвчин гурван ламд аль хэдийнэ халджээ.  Цав гэдэг нь лам нарын зооглодог махгүй зоог, харин манж гэдэг нь цайг хэлж байна. Тиймээс тэрхүү өвчин нь лам нарын зооглосон  хоолоор нь дамжин халдварлажээ гэсэн дүгнэлтийг хийж болохоор байна.  
Их зохиолч энэхүү шүлгэндээ шарын шашны бурангуй үзлийг шүүлжлэхийн хамт, 20-р зууны дундад үед шарын шашин Монгол орныг хэрхэн дарлаж, үгүйрүүлж байсныг  тодоор дүрслэн харуулжээ. Мөн түүнчлэн тухайн үед  өвчлөл  их байсан агаад, анагаах ухаан хөгжөөгүй харанхуй  үед лам нар хэрхэн ардын зовлонгоор жаргал хийж байсныг зохиолч цөөн мөрт шүлгээр дамжуулан хурц тодоор  шүүмжлэн гайхалтай сайн дүрсэлсэн байна.       

Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

Notre dame de paris song #19 Belle / translation/

Image
 Францын нэрт зохиолч Виктор Гюгогийн Алдарт зохиолуудын нэг болох "Парисын дарь эхийн сүм" зохиолоор хийгдсэн бүжгэн жүжгийн хамгийн алдарт дуу болох "Belle" /by francious/ буюу "Үзэсгэлэн гоо" хэмээх дууны гурвалсан орчуулгыг энэ удаа оруулж байна. Улс орон бүрийн хэлний баялаг, уран зохиол, утга найрууллын хэлбэр өөр учир ерөнхий агуулгыг өөрчлөөгүй, хамгийн сайн хийгдсэн орчуулгуудыг оруулав.Харин дууг нь энэхүү линкээр сонсоорой./ http://www.youtube.com/watch?v=aBXeXBpTVOk/ Belle C'est un mot qu'on dirait inventé pour elle Quand elle danse et qu'elle met son corps à jour, tel Un oiseau qui étend ses ailes pour s'envoler Alors je sens l'enfer s'ouvrir sous mes pieds J'ai posé mes yeux sous sa robe de gitane À quoi me sert encore de prier Notre-Dame Quel Est celui qui lui jettera la première pierre Celui-là ne mérite pas d'être sur terre Ô Lucifer ! Oh ! Laisse-moi rien qu'une fois Glisser mes doigt...
Read more

Эрх, эрх чөлөөний хязгаар хаана орших вэ?

Image
  "...Хүн бол ариун чагаа тэнгэр ч биш, адгуус араатан ч биш. Гэхдээ чагаа тэнгэр байхыг хүсээд эхлэхээрээ л адгуус араатан болон хувирдагт л зовлон нь байгаа юм" Блез Паскаль Эрх, эрх чөлөөний талаарх асуудлыг ойлгон, танихын тулд хүн, түүний мөн чанарыг урьтаж мэдэх хэрэгтэй хэмээн би бодлоо. Хүн үүсэн бий болсон цагаасаа хойш өдийг хүртэл цаг мөч, хором бүрт хөгжсөөр ирсэн билээ. Тэрхүү хөгжлийн үе шат бүр харилцан адилгүй байсан бөгөөд хүн бол байгаль, нийгмийн хөгжлийн бүтээгдэхүүн бөгөөд хүний тухай асуудал нь нэг талаас байгаль биологийн нөгөө талаас нийгмийн мөн чанарыг тусгаж байдаг ажээ. Хүмүүс өөрсдийн амьдрах арга замыг олж, өөрсдийн нийтлэгийг бүрдүүлж, нийгмийг бий болгосон тэр цагаас өнөөг хүртэл тэрхүү "нийгэм" нь олон шалгуур, үе шатыг давсаар ирсэн бөгөөд энэхүү түүхэн үе шат бүр нь өөр өөрийн гэсэн онцлог, өөр өөр зорилгыг агуулж байсан. Эрдэмтэд судлаачдын үзсэнээр "Эртний хүй нэгдлийн үеийн овгийн байгуулал задарч, хөдөлмөрийн хуваар...
Read more

Shakespeare's 18th sonnet /Mongolian translation/

Image
"18-р сонет" Зуны өдөртэй чамайгаа зүйрлэх үү? Заяасан үзэсгэлэн тань илүү энхрий ялдам: Урин цагийн хонгорцогийг уухилуу салхи сэгсчихүй Улирал зуны нас тун богинохон байх юм. Хурмастын мэлмий хааяахан хэт халуун төөнөвч Халхлагдаж, алтлаг үзэмж нь үргэлж л бүүдийнэ Болзошгүй, эсвэл байгалийн эрхээр улиран хагдарч Бүгдээс сайхны дээд бүхэн зүсээ алдана. Харин чиний мөнхийн зун үл улирах агаад Хосолсон гоо тань эзэмшлээ үл гээхийн хамтаар Үхэл ч өөрийн сүүдрээрээ хучиж үл сайрхах бөгөөд Үл замхрах шүлэгстэй минь хамт үүрд чи амьдарсаар. Хүн төрөлхтөн мөхөөгүй, харалган болоогүй цагт Холбосон шадууд оршин, хонгор чамд амьдрал тэтгэнэ эгнэгт. "XVIII sonnet" Shall I compare thee to a summer’s day? Thou art more lovely and more temperate: Rough winds do shake the darling buds of May, And summer’s lease hath all too short a date: Sometime too hot the eye of heaven shines, And often is his gold complexion dimmed, And every fair from fair sometime decli...
Read more